การแบ่งชนิดของแผนที่
แผนที่แบ่งออกเป็น 3 ประเภทใหญ่ๆ คือ
1. แผนที่แบบแบนราบ คือ แผนที่ซึ่งแสดงรายละเอียดทั่วๆ ไปของพื้นผิวโลกในทางราบเท่านั้นไม่แสดงความสูงต่ำของภูมิประเทศ
2. แผนที่ภูมิประเทศ คือ แผนที่ซึ่งแสดงรายละเอียดทั่วๆ ไป รวมทั้งลักษณะความสูงต่ำของพื้นผิวโล
3. แผนที่ภาพถ่าย คือ แผนที่ที่ทำขึ้นจากการถ่ายภาพทางอากาศ ใช้สีสัญลักษณ์ ประกอบเพิ่มเติม สามารถทำได้รวดเร็วแต่อ่านยาก ไม่สามารถสังเกตความสูงต่ำของภูมิประเทศได้ชัดเจนด้วยตาเปล่า
ชนิดของแผนที่ แบ่งได้หลายชนิด คือ
1. แบ่งตามรายละเอียดที่ปรากฏให้เห็นบนแผนที่ ได้แก่
1.1 แผนที่ลายเส้น เป็นแผนที่ ที่มีรายละเอียดปรากฏเป็นลายเส้น
1.2 แผนที่แบบผสม เป็นแผนที่ผสมระหว่างแผนที่ลายเส้นกับแผนที่ภาพถ่าย รายละเอียดพื้นฐานใหญ่ได้จากภาพถ่าย แต่สิ่งที่ต้องการเน้นแสดงด้วยลายเส้น เช่น ถนน อาคาร แม่น้ำ เป็นต้น
2. แบ่งตามขนาดมาตราส่วน แบ่งออกเป็น 2 ประเภท
2.1 แบ่งในทางภูมิศาสตร์
- แผนที่มาตราส่วนเล็ก มีมาตราส่วนเล็กว่า 1 : 1,000,000
- แผนที่มาตราส่วนปานกลาง มีมาตราส่วนตั้งแต่ 1 : 250,000- 1 : 1,000,000
- แผนที่มาตราส่วนใหญ่ มีมาตราส่วนใหญ่กว่า 1 : 250,000
2.2 แบ่งในกิจการทหาร
- แผนที่มาตราส่วนเล็ก มีมาตราส่วนเล็กว่า 1 : 600,000 และเล็กกว่า
- แผนที่มาตราส่วนปานกลาง มีมาตราส่วนใหญ่กว่า 1 : 600,000 แต่เล็กกว่า 1 : 75,000
- แผนที่มาตราส่วนใหญ่ มีมาตราส่วนใหญ่กว่า 1 : 75,000 และใหญ่กว่า
3. แบ่งตามลักษณะการใช้งาน
3.1 แผนที่ทั่วไป มีมาตราส่วนเล็กกว่า 1 : 1,000,000 แสดงเขตการปกครอง เช่น เขตประเทศ เขตจังหวัด ตลอดจนแสดงความสูงต่ำของภูมิประเทศโดยใช้แถบสีต่างๆ
3.2 แผนที่โฉนดที่ดิน เป็นแผนที่แสดงขอบข่ายการแบ่งซอยที่ดิน ระยะเนื้อที่ของแต่ละบริเวณ เป็นแผนที่มาตราส่วนใหญ่
3.3 แผนที่ผังเมือง ใช้แสดงอาคารสถานที่ของตัวเมือง ถนนหนทาง
3.4 แผนที่ทางหลวง ใช้แสดงถนนสายสำคัญ เป็นแผนที่มาตราส่วนเล็ก
3.5 แผนที่เศรษฐกิจ ใช้แสดงลักษณะการกระจาย หรือความหนาแน่นของประชากร การขนส่ง เขตอุตสาหกรรม แหล่งทรัพยากรต่างๆ เป็นต้น
3.6 แผนที่สถิติ ใช้แสดงรายการสถิติ เป็นแผนที่มาตราส่วนเล็ก โดยแสดงเป็นจุดหรือด้วยเส้น
(แสดงความกดอากาศ อุณหภูมิ)
3.7 แผนที่รัฐกิจ ใช้แสดงเขตการปกครอง ดินแดนหรือพรมแดน
3.8 แผนที่ประวัติศาสตร์ ใช้แสดงอาณาเขตสมัยต่างๆ ตลอดจนชาติพันธุ์
3.9 แผนที่เพื่อนิเทศ ใช้ในการโฆษณา หรือเพื่อแสดงนิทรรศการ
4. แบ่งตามกิจการทหาร
4.1 แผนที่ยุทธศาสตร์ มีมาตราส่วน 1 : 1,000,000 เพื่อให้คลุมพื้นที่ได้กว้างขวางใช้สำหรับการวางแผน
ทางทหาร
4.2 แผนที่ยุทธวิธี มีมาตราส่วน 1 : 50,000
4.3 แผนที่ยุทธศาสตร์-ยุทธวิธี มีมาตราส่วนมาก 1 : 250,000
4.4 แผนที่ที่ใช้ในกิจการทหารปืนใหญ่ มีมาตราส่วน 1: 25,000
4.5 แผนที่เดินเรือ เป็นแผนที่ที่ใช้ในการเดินเรือ ในทะเล ในมหาสมุทร แสดงความลึกของท้องน้ำ สันดอน แนวปะการัง ฯลฯ
4.6 แผนที่การบิน เป็นแผนที่ที่ทำขึ้นเพื่อใช้ในการเดินทางในอากาศ เพ่อให้ทราบถึงตำแหน่งและทิศทางของเครื่องบิน
องค์ประกอบของแผนที่
1. ชื่อของแผนที่
2. มาตราส่วนของแผนที่ คือ อัตราส่วนเปรียบเทียบระหว่างระยะทางในแผนที่กับระยะทางจริงในภูมิประเทศ
3. สัญลักษณ์ หรือ เครื่องหมาย คือ รายละเอียดของสิ่งต่างๆ ของบนพื้นผิวโลกที่แสดงลงบนแผนที่ แบ่งออกเป็น 5 จำพวก
3.1 แหล่งน้ำ เช่น ลำธาร แม่น้ำ หนอง บึง ที่ลุ่มชายฝั่ง
3.2 สิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้น เช่น ถนน ทางรถไฟ อาคาร ฯลฯ
3.3 ลักษณะพื้นที่สูงๆ ต่ำๆ เช่น เขา ภูเขา
3.4 พืชพรรณ เช่น ป่า สวน ไร่นา
3.5 สิ่งที่กำหนดขึ้นเป็นพิเศษ เช่น แหล่งทรัพยากร
4. สีที่ใช้ในแผนที่ ที่แสดงรายละเอียดบนแผนที่ สีที่ใช้เป็นมาตรฐาน มี 6 สี
4.1 สีดำ ใช้แสดงรายละเอียดที่เกิดจากแรงงานของมนุษย์ เช่น วัด โรงเรียน หมู่บ้าน
4.2 สีแดง ใช้เป็นสัญลักษณ์ที่เป็นถนน
4.3 สีน้ำเงิน ใช้เป็นสัญลักษณ์ที่เป็นน้ำ เช่น แม่น้ำ ลำคลอง บึง ทะเล ฯลฯ
4.4 สีน้ำตาล ใช้เป็นสัญลักษณ์ที่เกี่ยวกับความสูงและทรวดทรงของพื้นที่สูงๆ ต่ำๆ
4.5 สีเขียว ใช้เป็นสัญลักษณ์ที่เกี่ยวกับที่ราบ ป่าไม้ บริเวณที่ทำการเพาะปลูก พืชสวน
4.6 สีเหลือง ใช้เป็นสัญลักษณ์ที่เกี่ยวกับที่ราบสูง
4.7 สีอื่นๆ บางโอกาสอาจใช้สีอื่นนอกจากที่กล่าวมาเพื่อแสดงรายละเอียดพิเศษบางอย่าง รายละเอียดเหล่านี้จะมีบ่งไว้ในรายละเอียดในแผนที่
